Vratiti Cetinju status glavnog grada
Dragi Vesko,
Smatram da je ideja za pokretanje sajta o perspektivama razvoja Cetinja odlična i da ideje i razmišljanja koja možemo čuti mogu biti od velike koristi za rad lokalne uprave i pokretanje određenih inicijativa vezanih za realizaciju razvojnih projekata.
Kao Menadžer Prestonice, iznijeću neka svoja razmišljanja o strateškim pravcima razvoja naše Opštine. No, da bi smo bolje shvatili aktuelni trenutak u kojem se danas nalazi cetinjska opština, neophodno je, podsjetiti se na neke događaje iz bliže prošlosti.
Kada je 1946.godine za sjedište republičkih organa uprave i administracije odredjen Titograd, Cetinje je tokom višegodisnjeg perioda preživljavalo ozbiljnu krizu u razvoju. Selidbom sa Cetinja svih republičkih organa vlasti i nekih republičkih institucija nauke, kulture i obrazovanja, ono se našlo na sporednim pravcima razvoja Crne Gore. Kako su cetinjsku opštinu dugo vremena zaobilazile savremene saobraćajnice, to je ona i fizički bila odvojena od ostalih područja Republike. U takvim uslovima, da bi obezbijedilo egzistenciju svojih gradjana, Cetinje je bilo primorano da otvara odredjene industrijske pogone. Kasnije, Cetinje stvara pouzdanije osnove za brži razvoj, izgradnjom savremenih saobracajnica prema Budvi i Titogradu, poboljšanjem napajanja grada električnom energijom i vodom, izgradnjom hotelskih kapaciteta, stvaranjem smještajnih i drugih uslova za rad republičkih institucija kulture, osnivanjem visokoškolskih institucija itd. Medjutim, devedesetih godina dvadesetog vijeka, tokom jugoslovenske krize, dolazi do zastoja u razvoju Opštine.
Danas, Cetinje, kao i u godinama nakon Drugog svjetskog rata, preživljava ozbiljnu krizu. Zato je neophodno iznova utvrditi strateške pravce razvoja naše opštine.
Koji su najveći problemi i potrebe Cetinja danas?
Prvo, visoka stopa nezaposlenosti. Nakon kolapsa velikih privrednih preduzeća sredinom devedesetih godina prošlog vijeka, veliki broj stanovnika je ostao bez posla, što prouzrokuje stalni odliv kadrova i radne snage u druge sredine (najviše u Podgoricu i primorske gradove). Da bi se donekle ublažilo postojeće stanje, moraju se naći strateški partneri koji bi svježim kapitalom pomogli ozdravljenju jednog dijela privrede.
Drugo, sistem snabdijevanja vodom, što je osnov za razvoj svake sredine. Prirodno izvorište je udaljeno 20 kilometara od grada, voda se pumpa na 700 metara nadmorske visine, što za posledicu ima veliki utrošak električne energije, kao i neredovno snabdijevanja grada vodom. Takođe, gradska vodovodna mreža je u veoma lošem stanju, gubici su ogromni i iznose oko 80%. Zato je neophodno modernizovati pumpna postrojenja kao i ući u veliki projekat rekonstrukcije (zamjene) dotrajale cjevovodne mreže.
Treće, problem kanalizacije za atmosferske i otpadne vode. Postojeća gradska kanalizacija je separatnog i mješovitog tipa. Kroz neka naselja i istorijsko jezgro izgrađena je separatna kanalizaciona mreža. Međutim u nju već dolazi mješana voda iz viših djelova grada. Zato je neophodno izvršiti njihovo razdvajanje i uraditi sistem za prečišćavanje prije njihovog ispuštanja u ponor.
Da bi se uopšte moglo govoriti o razvoju Cetinja, neophodno je izvršiti izmjene i dopune Detaljnih urbanističkih planova i uraditi DUP-ove za djelove grada gdje ne postoje, kao i izvršiti rekonstrukciju i izgradnju lokalne saobraćajne infrastrukture, što je već u toku, a uveliko se radi projektna dokumentacija. Pored aktuelne rekonstrukcije saobraćajnica i rešavanja kanalizacionog sistema, kao što je rekonstrukcija Lovćenske ulice, ulica pored starog groblja, izgradnja atmosferske kanalizacije na dijelu kružnog puta, kao prioritetne zadatke u narednom periodu postavili smo kompletnu rekonstrukciju tri glavne gradske saobraćajnice koje povezuju tzv ''gornji'' dio grada sa centrom, ulicu Baja Pivljanina, Bulevar crnogorskih junaka i ulicu Vojvode Boža. Bez kvalitetne saobraćajne i vodovodne infrastrukture ne može biti govora o značajnijem razvoju grada.
Iznio bih i neke šanse i potencijale Cetinja. Neki su utvrđeni Strateškim planom razvoja Opštine, kao i Akcionim planom za 2007. i 2008.godinu.
Po meni, to su:
Turizam,
Proizvodnja zdrave hrane,
Nešto sa čim se mnogi od mojih sugrađana neće složiti, a to je razvoj određenih industrijskih pogona u gradu,
I naravno, vraćanje državnih ustanova na Cetinje.
Na Cetinju se nalaze tri velike hrišćanske relikvije, koje se trenutno ne nalaze na istom mjestu i nijesu na pravi način promovisane. Naša ideja je, a uveliko se pregovara o tome, da ove tri relikvije budu smještene na jednom mjestu u posebno sagrađenom objektu. Idealna lokacija je potez između parkinga na starom igralištu i Njegoševog parka. Uz kvalitetno osmišljenu i realizovanu promociju, Cetinje može imati velike finansijske koristi u smislu turističke valorizacije ove tri relikvije.
Pokrenuta je i Turistička organizacija Cetinja, čija će osnovna djelatnost biti da promoviše Cetinje kao staru prijestonicu Crne Gore sa svim istorijskim i vjerskim sadržajima koje može ponuditi potencijalnim posjetiocima. O značaju Manastirske riznice ili cetinjskih muzeja, suvišno je govoriti.
Pored kulturno-istorijskih vrednosti, cetinjska Opština ima značajne prirodne vrednosti i potencijale za razvoj turizma. Tu prije svega mislim na dva Nacionalna parka – Lovćen i Skadarsko jezero. Da bi smo izgradili određene turističke komplekse na Ivanovim koritima i Rijeci Crnojevića, sa pratećim sadržajima, neophodno je uraditi urbanističke planove za ta područja. Nakon toga, prišlo bi se realizaciji određernih projekata.
Veoma značajan, a kod nas zanemaren vid turizma, je speleološki turizam. Na prostoru naše opštine postoji veliki broj interesantnih pećina, među kojima se ističu Lipska i Cetinjska pećina. Za uređenje oba objekta postoji gotova projektna dokumentacija, a takođe i ozbiljno interesovanje potencijalnih investitora.
Pored postojećih smještajnih kapaciteta koji postoje u hotelu Grand, planiramo da raspišemo međunarodni tender za izgradnju nekadašnjeg hotela Lokanda.
Takođe, u toku je realizacija projekta Turističko-sportskog centra (motela) u okviru Sportskog centra Cetinje i taj projekat realizuju Prestonica Cetinje (učešće oko 90.000 eura) i američka organizacija USAID (učešće oko 62.000 eura).
Drugi, značajan potencijal za razvoj cetinjske opštine je u proizvodnji zdrave hrane. Potrebno je obezbijediti takozvani ''brand name'' i standardizovan kvalitet, kako za suhomesnate proizvode, tako i za alkoholna pića. Ovaj program je u potpunosti kompatibilan sa turističkim programom.
Jasno je da se ne možemo svi na Cetinju baviti turizmom i ugostiteljstvom, proizvodnjom zdrave hrane ili raditi u državnim institucijama. Da bi se uposlilo nezaposleno stanovništvo, neophodno je razvijati određene industrijske pogone. Pod ovim podrazumijevam tzv.mala i srednja preduzeća, a ne velike industrijske subjekte koji su postojali u socijalističkom sistemu. Tu prije svega mislim na pogone industrije obuće i elektroindustrije, za čem i dalje postoji kvalifikovana radna snaga.
Vratio bih se na kratko na početak ovog izlaganja. Dok se Cetinju ne počne vraćati ono što mu je oteto od 1946.godine na ovamo, nekog značajnijeg napretka ne može biti. Zato smo i tražili da se usvoji Zakon o Prestonici, kojim bi se precizno odredile republičke institucije koje će imati sjedište na Cetinju, i to: Skupština Republike Crne Gore, Ministarstvo kulure i medija, Ministarstvo inostranih poslova, Ustavni sud.... Ne tražimo ono što nam ne pripada, tražimo samo dio onog što nam je oduzeto. A da bi se stvorile pretpostavke za samo preseljenje tih ustanova i stvorili uslovi za njihov rad, potrebno je izdvojiti i određena finansijska sredstva, koja Cetinje, na žalost nema.
Smatram da Cetinje statusom Prestonice na ovaj način ne može imati koristi. Zato je potrebno pokrenuti opsežnu kampanju u cilju promovisanja Cetinja kao simbola Crne Gore. Ovo je potrebno kako bi se kasnije pokrenula kampanja za vraćanje Cetinju statusa GLAVNOG GRADA CRNE GORE. Da bi se ta zamisao sprovela, neophodno je raditi na poboljšanju imidža našeg grada u svim sredinama, da bi ga svi stanovnici Crne Gore doživljavali kao svoj grad.
Jedino vraćanjem statusa glavnog grada Crne Gore, Cetinje može imati perspektive za ubrzan razvoj. Tim prije što je geografski na dobrom položaju i saobraćajno dobro povezano sa Podgoricom, koja je trenutno centar svih značajnijih dešavanja u zemlji.
Ovdje bih dalje, ukratko, opisao neke od projekata koje je lokalna uprava pripremila ili koji su u pripremi, a odnose se na putnu infrastrukturu, vodosnabdijevanje i kanalizaciju, uređenje gradskih cjelina, prostorno planiranje, turizam, ekologiju, kulturu, sport, obrazovanje, unapređenje rada lokalne uprave, podršku razvoju privrede i preseljenje određenih državnih ustanova.
Razvoj Prestonice i funkcije koje bi ona trebalo da obavlja ne može se zamisliti bez davanja prioriteta razvoju infrastrukture, putne mreže, kao i definisanja ostalih aspekata razvoja jedne urbane cjeline. Projekte navodim prema prioritetima.
Izrada i izmjene i dopune urbanističkih planova. Projekat podrazumijeva izradu Detaljnih urbanističkih planova za naselja gdje ne postoje, izmjene i dopune svih postojećih DUP-ova, izradu Generalnog urbanističkog plana i Prostornog plana. Realizacijom ovog projekta, čija će realizacija trajati tokom 2007.godine, usaglasiće se planska dokumentacija, riješiti problem bespravne gradnje i planirati trenutno neizgrađeni prostori.
Izrada projekata za rekonstrukciju gradske mreže fekalne i atmosferske kanalizacije. Projekat treba da predvidi potpuno razdvajanje fekalne i atmosferske kanalizacione mreže i izradu preliminarnog prečišćivača otpadnih voda prije njihovog ispuštanja u Ponor 1 što je u skladu sa svim standardima Evropske unije. Takođe, projekat će predvidjeti rekonstrukciju kanalizacionog sistema i izgradnju u naseljima gdje ne postoji, već su u funkciji septičke jame.
Izrada projekta rekonstrukcije vodovodnog sistema opštine Cetinje. Gubici vode u gradskoj mreži iznose 80%. Više puta je rađena detekcija gubitaka i otklanjanja kvarova, međutim efekti takvog posla nisu bili dugoročni. Kao jedino valjano rešenje nameće se sofisticirano ispitivanje gradske mreže i izrada projekta rekonstrukcije mreže. Predračunska vrednost same izrade projekta iznosi oko 60.000 eura.
Rekonstrukcija dijela ulice Vojvode Boža i izgradnja kanalizacije do naselja IV jul, u dužini od 700 metara. Projektom će biti predviđeno skidanje postojećeg asfalta, izgradnja atmosferske i fekalne kanalizacije, izgradnja trotoara, postavljanje ivičnjaka i novog asfaltnog sloja, rekonstrukcija javne rasvjete, postavljanje vertikalne i horizontalne signalizacije, izrada priključaka za domaćinstva i uređenje zelenog pojasa. Realizacijom ovog projekta povezao bi se gornji dio grada sa centrom i dio naselja Luke Ivaniševića na fekalnu kanalizaciju. Riješio bi se problem atmosferskih i fekalnih voda sa teritorije 1/6 grada i poboljšao kvalitet života za oko 700 domaćinstava. Predračunska vrednost ove investicije je oko 970.000 eura.
Uređenje gradske tržnice.
Prema glavnom projektu izgradiće se nadstrešnica, urediti plato i prilazi tržnici kao i pijačni mobilijar. Takođe, planirana je rekonstrukcija fekalne i atmosferske kanalizacije. Realizacijom ovog projekta stvoriće se preduslovi za nesmetan rad tržnice, ali i sve pretpostavke za njenu punu valorizaciju. Predračunska vrednost ove investicije je oko 185.550 eura.
Proteklih mjeseci se dosta govorilo o ideji vraćanja zelene pijace na Balšića pazar.
Ne bih želio da budem grub u davanju nekih ocjena, ali mi nije jasna ta ideja. Navodno, svi veliki gradovi imaju zelenu pijacu u centru grada?! Ne sjećam se perioda kada je pijaca bila na Balšića pazaru, jer sam rođen 1978.godine, međutim taj ambijent sa tezgama teško mogu zamisliti. Takođe, ideja da se postave montažne tezge, po meni je neizvodljiva. Smatram da bi se na tom prostori stvarale još veće saobraćajne gužve nego što su sada, da je u našim uslovima i našim razmišljanjem nemoguće na pravi način voditi računa o čistoći prostora...
Prostor bi se mogao na neki način povezati sa sadašnjom tržnicom kroz adaptiranje zatvorenih prostora na trgu, kao što je prostor nekadašnje pivnice i sl.
Odvod voda sa kružnog puta (II faza). Projekat predviđa izgradnju atmosferske kanalizacije na dijelu Kružnog puta u dužini od 850 metara, čime će se riješiti problem plavljenja Kružnog puta i okolnih naselja. Predračunska vrednost investicije je oko 310.000 eura.
Projekat uređenja naselja. Planom je predviđena izgradnja kanalizacione mreže, saobraćajnice, trotoara i parkinga u naselju ''Kongo'', asfaltiranje i izgradnja parkinga u naseljima ''IV jul'' i ''Gipos'', izgradnja poligona u Humcima i Bajicama, kao i izgradnja rasvjete u Omladinskoj ulici. Projekat uređenja naselja Luke Ivaniševića radio bi se nakon izmjene i dopune DUP-a. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 225.000 eura.
Rekonstrukcija puta od Oboda do Bajičke crkve, u dužini od 1200 metara. Planom je predviđena izgradnja dijela trotoara, postavljanje ivičnjaka i novog asfaltnog sloja i postavljanje vertikalne i horizontalne signalizacije. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 224.000 eura.
Rekonstrukcija i izgradnja javne rasvjete. Projektom se planira rekonstrukcija dijela gradske javne rasvjete, izgradnja osvjetljenja znamenitih građevina, kao i izgradnja rasvjete na dijelu magistralnog puta Cetinje-Budva u dužini 1km. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 129.000 eura.
Izgradnja vodovoda na Rijeci Crnojevića. Prema projektu radiće se cjevovod od Drušića do Rijeke Crnojevića u dužini od 9 kilometara. Takođe, potrebno je kupiti dvije pumpe. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 500.000 eura.
Rekonstrukcija puta od Bojane do magistrale. Projektom je planirano proširenje puta od Bojane do puta za Budvu u dužini od 600 metara, kao i njegovo asfaltiranje sa postavljanjem ivičnjaka. Time će se stvoriti funkcionalniji izlaz iz grada za stanovnike naselja Gruda i Donje Polje, kao i bolji prilaz platou na kojem je predviđena izgradnja carinskog terminala. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 80.000 eura.
Preseljenje i adaptacija Vatrogasnog doma. Projektom je planirano uređenje prostora bivšeg Lovćen puta za potrebe Vatrogasne jedinice, čime će se obezbjediti bolji uslovi za rad i davanje druge namjene objektu na ulazu u grad. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 187.000 eura.
Rekonstrukcija dijela ulice Pavla Rovinskog, u dužini od 400 metara. Projektom je predviđeno skidanje postojećeg asfalta, izgradnja dijela trotoara, postavljanje ivičnjaka i novog asfaltnog sloja, kao i postavljanje vertikalne i horizontalne signalizacije. Predračunska vrednost projekta je oko 110.000 eura.
Uređenje Dvorskog trga i platoa kod spomenika Ivana Crnojevića. Ovih dana priprema se raspisivanje konkursa za izradu idejnog rešenja. Planira se: skidanje postojećeg asfalta, nova nivelacija terena, postavljanje drenažnog sistema, postavljanje nove kamene obloge, izgradnja novog sistema osvjetljenja, kanalizacioni sistem, hidrantna mreža, hortikultura i kao moguće rešenje fontana.
Ovdje se radi o velikom projektu koji je neophodno dati na javnu raspravu, a možda i organizovati plebiscit građana, ukoliko se odluči na drugu način rešavati problem podvožnjaka u smislu vraćanja ulice Novice Cerovića u prvobitno stanje.
Uređenje platoa i mauzoleja vladike Danila na Orlovom kršu.
Projekat obuhvata obnovu mauzoleja i uređenje popularnog izletišta, popravku potpornih zidova i ograde, obnovu kamenih klupa uz pješačku stazu, izrada gromobranske zaštite, sanaciju i konzervaciju spomenika, sanaciju staze, rezervoara za vodu i uređenje okoline, hortikulturu i zaštitu autohtonog zelenog pojasa i prokrčivanje trim staza. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 128.000 eura.
Projekat obnove i uređenja parkova.
Prema glavnom projektu planirma je rekonstrukcija postojećih staza, rekonstrukcija biljnog materijala, postavljanje hidrantske mreže i postavljanje klupa i korpi za otpatke. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 870.000 eura.
Formiranje botaničke bašte u Gradskom parku. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 98.000 eura.
Uređenje ekoloških staza. Projektom je planirano uređenje i obilježavanje pješačke staze na Đinovom brdu, pješačke staze od hotela na Rijeci Crnojevića do Obodske pećine i pješačke staze do Jabuke. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 35.000 eura.
Rekonstrukcija Gradskog stadiona. Planom je predviđena rekonstrukcija tribina, izgradnja svlačionica, izgradnja tunela i uređenje pratećih objekata. Sanacijom Gradskog stadiona stvoriće se bolji uslovi za rad sportskih klubova i gledaoce, kao i razvoj sporta. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 300.000 eura.
Adaptacija motela u okviru Sportskog centra. Projekat predviđa adaptaciju i uređenje dijela Sportskog centra odnosno motela koji se nalazi u sjevero-zapadnom dijelu zgrade. Za izvođenje građevinskih radova Prestonica je obezbijedila 90.000 eura, a USAID 62.000 eura.
Plan predviđa adaptaciju i uređenje dijela Sportskog centra odnosno motela koji se nalazi u sjevero-zapadnom dijelu zgrade, sa sledećim sadržajima: ulazni hol i recepcija, smještajni prostor (sobe, apartmani), dnevni boravak (kuhinja sa restoranom i sport kafe barom, jednom baštom i posebnim salonom), bilijar klub, Internet cafe, ambulantni prostor (ljekarski i fizioterapeutski), sauna i centar za masažu, teretane, manja dvorana za kratke pripreme i prodavnica sportske opreme.
Rekonstrukcija zgrade Banovine (Prestonice). Projekat predviđa zamjenu i opravku elektroinstalacija zgrade, zamjenu i opravka stolarije, postavljanje videonadzora, gorionik, adaptaciju wc-a, spajanje na trafostanicu kod Studentskog doma i uređenje platoa ispred zgrade i trotoara. Realizacijom projekta stvoriće se normalni uslovi za rad opštinskih i republičkih ustanova koje koriste zgradu. Predračunska vrednost investicije je oko 211.000 eura.
Projekti iz oblasti kulture:
28. Novembarski likovni salon. Tradicionalni likovni salon koji okuplja umjetnike sa prostora bivše Jugoslavije. Potrebna sredstva za organizaciju iznose oko 25.000 eura.
VI Međunarodni festival folklora. Potrebna sredstva za organizaciju iznose oko 45.000 eura.
Cetinjsko kulturno ljeto. Organizacija kulturnih manifestacija tokom ljetnjih mjeseci i to: konceri zabavne i klasične muzike na Ljetnjoj pozornici, pozorišne predstave u Zetskom domu i Ljetnjoj pozornici, opere, izložbe, književne večeri, projekcije filmova itd. Potrebna sredstva iznose oko 65.000 eura.
Formiranje gradske muzike. Svi instrumenti već postoje. Uniforme će se kreirati prema detaljima vezanim za Crnu Goru. Orkestar bi brojao 25 članova – studenti Muzičke akademije, učenici srednje muzičke škole i bivši vojni muzičari. Ostala lica bili bi umjetnički direktor, dirigent, sekretar i tehničar.
Prestonica Cetinje sopstvenim sredstvima realizuje projekte izgradnje I faze atmosferske kanalizacije na Kružnom putu, projekat rekonstrukcije ulice Obilića, osvjetljenja parkova i staze do Orlovog krša, kao i projekat zamjene krovnog pokrivača zgrade Prestonice. Takođe, Prestonica planira da raspiše međunarodne tendere za izgradnju nekadašnjeg hotela Lokanda i uređenje Studentskog trga, kao i uređenje Lipske pećine, za čem postoji veliko interesovanje potencijalnih investitora. Naredne godine planirana je izgradnja nove autobuske stanice čiji će investitor i izvođač biti Građevinsko preduzeće Cetinje.
Smatramo da je potrebno izgraditi treću traku na putu Cetinje-Podgorica u mjestu Dobrska župa, koje predstavlja najrizičniju trasu na putu.
Otpočeće se aktivnosti za formiranje Univerziteta umjetnosti, kao i formiranje Kulturološkog fakulteta sa studijskim grupama: Istorija umjetnosti, Etnologija, Arheologija, Muzeologija i Konzervacija, čime bi se na Cetinju objedinile sve visokoškolske ustanove kulturološkog i umjetničkog usmjerenja i školovali kadrovi za potrebe kulturnih ustanova. Realizacijom tog projekta oslobodiće se zgrade tri bivša poslanstva – tursko, englesko i rusko, a ti prostori će se koristiti za druge sadržaje. U sklopu tih projekata, započećemo aktivnosti na dislociranju Studentskog doma iz centra grada u zonu gdje će se graditi zgrade za Univerzitet umjetnosti.
Takođe, započeli smo aktivnosti na formiranju Centra za informacioni sistem, čime će se uvesti informatička rešenja u radne procese gradske administracije, neophodne za kvalitetniji servis i usluge građanima.
Lipska pećina
Lipska pećina je istražena još davne 1894.godine. Između dva svjetska rata, pećina je donekle bila osposobljena za posjete. Nalazi se na 7 kilometara udaljenosti od Cetinja u pravcu Rijeke Crnojevića. Veoma je bogata pećinskim nakitom, sa više dvorana, što može biti veoma interesantno za turističke posjete. Glavni hodnik u dužini od 600 metara obiluje prirodnim nakitom, velike je širine i sastoji se iz više samostalnih dvorana.
Prema projektu, radilo bi se:
- Staza u dužini od 600 metara sa dvosmjernim kretanjem posjetilaca. Za turističke posjete, staze kroz pećinu su projektovane od prirodnih materijala (bigar) na podlozi od nabijenog betona. Zbog prijatnosti kretanja staze su projektovane, svuda kuda je to moguće izvesti kao nagnute ravni (rampe) a samo gdje je neophodno potrebno je uraditi stepeništa sa istom površinskom obradom.
- Na površini staza su projektovani bočni i podužni curci za odvod vode koja kaplje sa tavanice.
- Na atraktivnim mjestima projektovana su proširenja, platoi čiji oblik se mora prilagoditi ukrasima na podu.
- Na platou kod ulaza u pećinu planirani su sledeći objekti:
objekat za prodaju suvenira sa bifeom,
agregat,
sanitarni blok.
Prema projektu elektrike potrebno je postaviti vodove, razvodne table, svjetiljke i instalacioni materijal.
Uređenjem pećine sa savremenim sadržajima, dao bi se značajan doprinos turističkoj ponudi cetinjskog kraja i Crne Gore.
Potrebna finansijska sredfstva za realizaciju ovog projekta su oko 350.000 eura.
Smatram da je najbolji način za realizaciju ovog projekta, za pećinu dati koncesiju na određeni broj godina.
Nadam se da će ovaj poduži elaborat zainteresovati sve posjetioce sajta da daju svoje komentare, sugestije i predloge, što će značajno pomoći pripremi i realizaciji konkretnih projekata značajnih za naš grad.
Ivan Mijanović
Menadžer Prestonice Cetinje
Smatram da je ideja za pokretanje sajta o perspektivama razvoja Cetinja odlična i da ideje i razmišljanja koja možemo čuti mogu biti od velike koristi za rad lokalne uprave i pokretanje određenih inicijativa vezanih za realizaciju razvojnih projekata.
Kao Menadžer Prestonice, iznijeću neka svoja razmišljanja o strateškim pravcima razvoja naše Opštine. No, da bi smo bolje shvatili aktuelni trenutak u kojem se danas nalazi cetinjska opština, neophodno je, podsjetiti se na neke događaje iz bliže prošlosti.
Kada je 1946.godine za sjedište republičkih organa uprave i administracije odredjen Titograd, Cetinje je tokom višegodisnjeg perioda preživljavalo ozbiljnu krizu u razvoju. Selidbom sa Cetinja svih republičkih organa vlasti i nekih republičkih institucija nauke, kulture i obrazovanja, ono se našlo na sporednim pravcima razvoja Crne Gore. Kako su cetinjsku opštinu dugo vremena zaobilazile savremene saobraćajnice, to je ona i fizički bila odvojena od ostalih područja Republike. U takvim uslovima, da bi obezbijedilo egzistenciju svojih gradjana, Cetinje je bilo primorano da otvara odredjene industrijske pogone. Kasnije, Cetinje stvara pouzdanije osnove za brži razvoj, izgradnjom savremenih saobracajnica prema Budvi i Titogradu, poboljšanjem napajanja grada električnom energijom i vodom, izgradnjom hotelskih kapaciteta, stvaranjem smještajnih i drugih uslova za rad republičkih institucija kulture, osnivanjem visokoškolskih institucija itd. Medjutim, devedesetih godina dvadesetog vijeka, tokom jugoslovenske krize, dolazi do zastoja u razvoju Opštine.
Danas, Cetinje, kao i u godinama nakon Drugog svjetskog rata, preživljava ozbiljnu krizu. Zato je neophodno iznova utvrditi strateške pravce razvoja naše opštine.
Koji su najveći problemi i potrebe Cetinja danas?
Prvo, visoka stopa nezaposlenosti. Nakon kolapsa velikih privrednih preduzeća sredinom devedesetih godina prošlog vijeka, veliki broj stanovnika je ostao bez posla, što prouzrokuje stalni odliv kadrova i radne snage u druge sredine (najviše u Podgoricu i primorske gradove). Da bi se donekle ublažilo postojeće stanje, moraju se naći strateški partneri koji bi svježim kapitalom pomogli ozdravljenju jednog dijela privrede.
Drugo, sistem snabdijevanja vodom, što je osnov za razvoj svake sredine. Prirodno izvorište je udaljeno 20 kilometara od grada, voda se pumpa na 700 metara nadmorske visine, što za posledicu ima veliki utrošak električne energije, kao i neredovno snabdijevanja grada vodom. Takođe, gradska vodovodna mreža je u veoma lošem stanju, gubici su ogromni i iznose oko 80%. Zato je neophodno modernizovati pumpna postrojenja kao i ući u veliki projekat rekonstrukcije (zamjene) dotrajale cjevovodne mreže.
Treće, problem kanalizacije za atmosferske i otpadne vode. Postojeća gradska kanalizacija je separatnog i mješovitog tipa. Kroz neka naselja i istorijsko jezgro izgrađena je separatna kanalizaciona mreža. Međutim u nju već dolazi mješana voda iz viših djelova grada. Zato je neophodno izvršiti njihovo razdvajanje i uraditi sistem za prečišćavanje prije njihovog ispuštanja u ponor.
Da bi se uopšte moglo govoriti o razvoju Cetinja, neophodno je izvršiti izmjene i dopune Detaljnih urbanističkih planova i uraditi DUP-ove za djelove grada gdje ne postoje, kao i izvršiti rekonstrukciju i izgradnju lokalne saobraćajne infrastrukture, što je već u toku, a uveliko se radi projektna dokumentacija. Pored aktuelne rekonstrukcije saobraćajnica i rešavanja kanalizacionog sistema, kao što je rekonstrukcija Lovćenske ulice, ulica pored starog groblja, izgradnja atmosferske kanalizacije na dijelu kružnog puta, kao prioritetne zadatke u narednom periodu postavili smo kompletnu rekonstrukciju tri glavne gradske saobraćajnice koje povezuju tzv ''gornji'' dio grada sa centrom, ulicu Baja Pivljanina, Bulevar crnogorskih junaka i ulicu Vojvode Boža. Bez kvalitetne saobraćajne i vodovodne infrastrukture ne može biti govora o značajnijem razvoju grada.
Iznio bih i neke šanse i potencijale Cetinja. Neki su utvrđeni Strateškim planom razvoja Opštine, kao i Akcionim planom za 2007. i 2008.godinu.
Po meni, to su:
Turizam,
Proizvodnja zdrave hrane,
Nešto sa čim se mnogi od mojih sugrađana neće složiti, a to je razvoj određenih industrijskih pogona u gradu,
I naravno, vraćanje državnih ustanova na Cetinje.
Na Cetinju se nalaze tri velike hrišćanske relikvije, koje se trenutno ne nalaze na istom mjestu i nijesu na pravi način promovisane. Naša ideja je, a uveliko se pregovara o tome, da ove tri relikvije budu smještene na jednom mjestu u posebno sagrađenom objektu. Idealna lokacija je potez između parkinga na starom igralištu i Njegoševog parka. Uz kvalitetno osmišljenu i realizovanu promociju, Cetinje može imati velike finansijske koristi u smislu turističke valorizacije ove tri relikvije.
Pokrenuta je i Turistička organizacija Cetinja, čija će osnovna djelatnost biti da promoviše Cetinje kao staru prijestonicu Crne Gore sa svim istorijskim i vjerskim sadržajima koje može ponuditi potencijalnim posjetiocima. O značaju Manastirske riznice ili cetinjskih muzeja, suvišno je govoriti.
Pored kulturno-istorijskih vrednosti, cetinjska Opština ima značajne prirodne vrednosti i potencijale za razvoj turizma. Tu prije svega mislim na dva Nacionalna parka – Lovćen i Skadarsko jezero. Da bi smo izgradili određene turističke komplekse na Ivanovim koritima i Rijeci Crnojevića, sa pratećim sadržajima, neophodno je uraditi urbanističke planove za ta područja. Nakon toga, prišlo bi se realizaciji određernih projekata.
Veoma značajan, a kod nas zanemaren vid turizma, je speleološki turizam. Na prostoru naše opštine postoji veliki broj interesantnih pećina, među kojima se ističu Lipska i Cetinjska pećina. Za uređenje oba objekta postoji gotova projektna dokumentacija, a takođe i ozbiljno interesovanje potencijalnih investitora.
Pored postojećih smještajnih kapaciteta koji postoje u hotelu Grand, planiramo da raspišemo međunarodni tender za izgradnju nekadašnjeg hotela Lokanda.
Takođe, u toku je realizacija projekta Turističko-sportskog centra (motela) u okviru Sportskog centra Cetinje i taj projekat realizuju Prestonica Cetinje (učešće oko 90.000 eura) i američka organizacija USAID (učešće oko 62.000 eura).
Drugi, značajan potencijal za razvoj cetinjske opštine je u proizvodnji zdrave hrane. Potrebno je obezbijediti takozvani ''brand name'' i standardizovan kvalitet, kako za suhomesnate proizvode, tako i za alkoholna pića. Ovaj program je u potpunosti kompatibilan sa turističkim programom.
Jasno je da se ne možemo svi na Cetinju baviti turizmom i ugostiteljstvom, proizvodnjom zdrave hrane ili raditi u državnim institucijama. Da bi se uposlilo nezaposleno stanovništvo, neophodno je razvijati određene industrijske pogone. Pod ovim podrazumijevam tzv.mala i srednja preduzeća, a ne velike industrijske subjekte koji su postojali u socijalističkom sistemu. Tu prije svega mislim na pogone industrije obuće i elektroindustrije, za čem i dalje postoji kvalifikovana radna snaga.
Vratio bih se na kratko na početak ovog izlaganja. Dok se Cetinju ne počne vraćati ono što mu je oteto od 1946.godine na ovamo, nekog značajnijeg napretka ne može biti. Zato smo i tražili da se usvoji Zakon o Prestonici, kojim bi se precizno odredile republičke institucije koje će imati sjedište na Cetinju, i to: Skupština Republike Crne Gore, Ministarstvo kulure i medija, Ministarstvo inostranih poslova, Ustavni sud.... Ne tražimo ono što nam ne pripada, tražimo samo dio onog što nam je oduzeto. A da bi se stvorile pretpostavke za samo preseljenje tih ustanova i stvorili uslovi za njihov rad, potrebno je izdvojiti i određena finansijska sredstva, koja Cetinje, na žalost nema.
Smatram da Cetinje statusom Prestonice na ovaj način ne može imati koristi. Zato je potrebno pokrenuti opsežnu kampanju u cilju promovisanja Cetinja kao simbola Crne Gore. Ovo je potrebno kako bi se kasnije pokrenula kampanja za vraćanje Cetinju statusa GLAVNOG GRADA CRNE GORE. Da bi se ta zamisao sprovela, neophodno je raditi na poboljšanju imidža našeg grada u svim sredinama, da bi ga svi stanovnici Crne Gore doživljavali kao svoj grad.
Jedino vraćanjem statusa glavnog grada Crne Gore, Cetinje može imati perspektive za ubrzan razvoj. Tim prije što je geografski na dobrom položaju i saobraćajno dobro povezano sa Podgoricom, koja je trenutno centar svih značajnijih dešavanja u zemlji.
Ovdje bih dalje, ukratko, opisao neke od projekata koje je lokalna uprava pripremila ili koji su u pripremi, a odnose se na putnu infrastrukturu, vodosnabdijevanje i kanalizaciju, uređenje gradskih cjelina, prostorno planiranje, turizam, ekologiju, kulturu, sport, obrazovanje, unapređenje rada lokalne uprave, podršku razvoju privrede i preseljenje određenih državnih ustanova.
Razvoj Prestonice i funkcije koje bi ona trebalo da obavlja ne može se zamisliti bez davanja prioriteta razvoju infrastrukture, putne mreže, kao i definisanja ostalih aspekata razvoja jedne urbane cjeline. Projekte navodim prema prioritetima.
Izrada i izmjene i dopune urbanističkih planova. Projekat podrazumijeva izradu Detaljnih urbanističkih planova za naselja gdje ne postoje, izmjene i dopune svih postojećih DUP-ova, izradu Generalnog urbanističkog plana i Prostornog plana. Realizacijom ovog projekta, čija će realizacija trajati tokom 2007.godine, usaglasiće se planska dokumentacija, riješiti problem bespravne gradnje i planirati trenutno neizgrađeni prostori.
Izrada projekata za rekonstrukciju gradske mreže fekalne i atmosferske kanalizacije. Projekat treba da predvidi potpuno razdvajanje fekalne i atmosferske kanalizacione mreže i izradu preliminarnog prečišćivača otpadnih voda prije njihovog ispuštanja u Ponor 1 što je u skladu sa svim standardima Evropske unije. Takođe, projekat će predvidjeti rekonstrukciju kanalizacionog sistema i izgradnju u naseljima gdje ne postoji, već su u funkciji septičke jame.
Izrada projekta rekonstrukcije vodovodnog sistema opštine Cetinje. Gubici vode u gradskoj mreži iznose 80%. Više puta je rađena detekcija gubitaka i otklanjanja kvarova, međutim efekti takvog posla nisu bili dugoročni. Kao jedino valjano rešenje nameće se sofisticirano ispitivanje gradske mreže i izrada projekta rekonstrukcije mreže. Predračunska vrednost same izrade projekta iznosi oko 60.000 eura.
Rekonstrukcija dijela ulice Vojvode Boža i izgradnja kanalizacije do naselja IV jul, u dužini od 700 metara. Projektom će biti predviđeno skidanje postojećeg asfalta, izgradnja atmosferske i fekalne kanalizacije, izgradnja trotoara, postavljanje ivičnjaka i novog asfaltnog sloja, rekonstrukcija javne rasvjete, postavljanje vertikalne i horizontalne signalizacije, izrada priključaka za domaćinstva i uređenje zelenog pojasa. Realizacijom ovog projekta povezao bi se gornji dio grada sa centrom i dio naselja Luke Ivaniševića na fekalnu kanalizaciju. Riješio bi se problem atmosferskih i fekalnih voda sa teritorije 1/6 grada i poboljšao kvalitet života za oko 700 domaćinstava. Predračunska vrednost ove investicije je oko 970.000 eura.
Uređenje gradske tržnice.
Prema glavnom projektu izgradiće se nadstrešnica, urediti plato i prilazi tržnici kao i pijačni mobilijar. Takođe, planirana je rekonstrukcija fekalne i atmosferske kanalizacije. Realizacijom ovog projekta stvoriće se preduslovi za nesmetan rad tržnice, ali i sve pretpostavke za njenu punu valorizaciju. Predračunska vrednost ove investicije je oko 185.550 eura.
Proteklih mjeseci se dosta govorilo o ideji vraćanja zelene pijace na Balšića pazar.
Ne bih želio da budem grub u davanju nekih ocjena, ali mi nije jasna ta ideja. Navodno, svi veliki gradovi imaju zelenu pijacu u centru grada?! Ne sjećam se perioda kada je pijaca bila na Balšića pazaru, jer sam rođen 1978.godine, međutim taj ambijent sa tezgama teško mogu zamisliti. Takođe, ideja da se postave montažne tezge, po meni je neizvodljiva. Smatram da bi se na tom prostori stvarale još veće saobraćajne gužve nego što su sada, da je u našim uslovima i našim razmišljanjem nemoguće na pravi način voditi računa o čistoći prostora...
Prostor bi se mogao na neki način povezati sa sadašnjom tržnicom kroz adaptiranje zatvorenih prostora na trgu, kao što je prostor nekadašnje pivnice i sl.Odvod voda sa kružnog puta (II faza). Projekat predviđa izgradnju atmosferske kanalizacije na dijelu Kružnog puta u dužini od 850 metara, čime će se riješiti problem plavljenja Kružnog puta i okolnih naselja. Predračunska vrednost investicije je oko 310.000 eura.
Projekat uređenja naselja. Planom je predviđena izgradnja kanalizacione mreže, saobraćajnice, trotoara i parkinga u naselju ''Kongo'', asfaltiranje i izgradnja parkinga u naseljima ''IV jul'' i ''Gipos'', izgradnja poligona u Humcima i Bajicama, kao i izgradnja rasvjete u Omladinskoj ulici. Projekat uređenja naselja Luke Ivaniševića radio bi se nakon izmjene i dopune DUP-a. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 225.000 eura.
Rekonstrukcija puta od Oboda do Bajičke crkve, u dužini od 1200 metara. Planom je predviđena izgradnja dijela trotoara, postavljanje ivičnjaka i novog asfaltnog sloja i postavljanje vertikalne i horizontalne signalizacije. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 224.000 eura.
Rekonstrukcija i izgradnja javne rasvjete. Projektom se planira rekonstrukcija dijela gradske javne rasvjete, izgradnja osvjetljenja znamenitih građevina, kao i izgradnja rasvjete na dijelu magistralnog puta Cetinje-Budva u dužini 1km. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 129.000 eura.
Izgradnja vodovoda na Rijeci Crnojevića. Prema projektu radiće se cjevovod od Drušića do Rijeke Crnojevića u dužini od 9 kilometara. Takođe, potrebno je kupiti dvije pumpe. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 500.000 eura.
Rekonstrukcija puta od Bojane do magistrale. Projektom je planirano proširenje puta od Bojane do puta za Budvu u dužini od 600 metara, kao i njegovo asfaltiranje sa postavljanjem ivičnjaka. Time će se stvoriti funkcionalniji izlaz iz grada za stanovnike naselja Gruda i Donje Polje, kao i bolji prilaz platou na kojem je predviđena izgradnja carinskog terminala. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 80.000 eura.
Preseljenje i adaptacija Vatrogasnog doma. Projektom je planirano uređenje prostora bivšeg Lovćen puta za potrebe Vatrogasne jedinice, čime će se obezbjediti bolji uslovi za rad i davanje druge namjene objektu na ulazu u grad. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 187.000 eura.
Rekonstrukcija dijela ulice Pavla Rovinskog, u dužini od 400 metara. Projektom je predviđeno skidanje postojećeg asfalta, izgradnja dijela trotoara, postavljanje ivičnjaka i novog asfaltnog sloja, kao i postavljanje vertikalne i horizontalne signalizacije. Predračunska vrednost projekta je oko 110.000 eura.
Uređenje Dvorskog trga i platoa kod spomenika Ivana Crnojevića. Ovih dana priprema se raspisivanje konkursa za izradu idejnog rešenja. Planira se: skidanje postojećeg asfalta, nova nivelacija terena, postavljanje drenažnog sistema, postavljanje nove kamene obloge, izgradnja novog sistema osvjetljenja, kanalizacioni sistem, hidrantna mreža, hortikultura i kao moguće rešenje fontana.
Ovdje se radi o velikom projektu koji je neophodno dati na javnu raspravu, a možda i organizovati plebiscit građana, ukoliko se odluči na drugu način rešavati problem podvožnjaka u smislu vraćanja ulice Novice Cerovića u prvobitno stanje.
Uređenje platoa i mauzoleja vladike Danila na Orlovom kršu.
Projekat obuhvata obnovu mauzoleja i uređenje popularnog izletišta, popravku potpornih zidova i ograde, obnovu kamenih klupa uz pješačku stazu, izrada gromobranske zaštite, sanaciju i konzervaciju spomenika, sanaciju staze, rezervoara za vodu i uređenje okoline, hortikulturu i zaštitu autohtonog zelenog pojasa i prokrčivanje trim staza. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 128.000 eura.
Projekat obnove i uređenja parkova.
Prema glavnom projektu planirma je rekonstrukcija postojećih staza, rekonstrukcija biljnog materijala, postavljanje hidrantske mreže i postavljanje klupa i korpi za otpatke. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 870.000 eura.
Formiranje botaničke bašte u Gradskom parku. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 98.000 eura.
Uređenje ekoloških staza. Projektom je planirano uređenje i obilježavanje pješačke staze na Đinovom brdu, pješačke staze od hotela na Rijeci Crnojevića do Obodske pećine i pješačke staze do Jabuke. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 35.000 eura.
Rekonstrukcija Gradskog stadiona. Planom je predviđena rekonstrukcija tribina, izgradnja svlačionica, izgradnja tunela i uređenje pratećih objekata. Sanacijom Gradskog stadiona stvoriće se bolji uslovi za rad sportskih klubova i gledaoce, kao i razvoj sporta. Predračunska vrednost projekta iznosi oko 300.000 eura.
Adaptacija motela u okviru Sportskog centra. Projekat predviđa adaptaciju i uređenje dijela Sportskog centra odnosno motela koji se nalazi u sjevero-zapadnom dijelu zgrade. Za izvođenje građevinskih radova Prestonica je obezbijedila 90.000 eura, a USAID 62.000 eura.
Plan predviđa adaptaciju i uređenje dijela Sportskog centra odnosno motela koji se nalazi u sjevero-zapadnom dijelu zgrade, sa sledećim sadržajima: ulazni hol i recepcija, smještajni prostor (sobe, apartmani), dnevni boravak (kuhinja sa restoranom i sport kafe barom, jednom baštom i posebnim salonom), bilijar klub, Internet cafe, ambulantni prostor (ljekarski i fizioterapeutski), sauna i centar za masažu, teretane, manja dvorana za kratke pripreme i prodavnica sportske opreme.
Rekonstrukcija zgrade Banovine (Prestonice). Projekat predviđa zamjenu i opravku elektroinstalacija zgrade, zamjenu i opravka stolarije, postavljanje videonadzora, gorionik, adaptaciju wc-a, spajanje na trafostanicu kod Studentskog doma i uređenje platoa ispred zgrade i trotoara. Realizacijom projekta stvoriće se normalni uslovi za rad opštinskih i republičkih ustanova koje koriste zgradu. Predračunska vrednost investicije je oko 211.000 eura.
Projekti iz oblasti kulture:
28. Novembarski likovni salon. Tradicionalni likovni salon koji okuplja umjetnike sa prostora bivše Jugoslavije. Potrebna sredstva za organizaciju iznose oko 25.000 eura.
VI Međunarodni festival folklora. Potrebna sredstva za organizaciju iznose oko 45.000 eura.
Cetinjsko kulturno ljeto. Organizacija kulturnih manifestacija tokom ljetnjih mjeseci i to: konceri zabavne i klasične muzike na Ljetnjoj pozornici, pozorišne predstave u Zetskom domu i Ljetnjoj pozornici, opere, izložbe, književne večeri, projekcije filmova itd. Potrebna sredstva iznose oko 65.000 eura.
Formiranje gradske muzike. Svi instrumenti već postoje. Uniforme će se kreirati prema detaljima vezanim za Crnu Goru. Orkestar bi brojao 25 članova – studenti Muzičke akademije, učenici srednje muzičke škole i bivši vojni muzičari. Ostala lica bili bi umjetnički direktor, dirigent, sekretar i tehničar.
Prestonica Cetinje sopstvenim sredstvima realizuje projekte izgradnje I faze atmosferske kanalizacije na Kružnom putu, projekat rekonstrukcije ulice Obilića, osvjetljenja parkova i staze do Orlovog krša, kao i projekat zamjene krovnog pokrivača zgrade Prestonice. Takođe, Prestonica planira da raspiše međunarodne tendere za izgradnju nekadašnjeg hotela Lokanda i uređenje Studentskog trga, kao i uređenje Lipske pećine, za čem postoji veliko interesovanje potencijalnih investitora. Naredne godine planirana je izgradnja nove autobuske stanice čiji će investitor i izvođač biti Građevinsko preduzeće Cetinje.
Smatramo da je potrebno izgraditi treću traku na putu Cetinje-Podgorica u mjestu Dobrska župa, koje predstavlja najrizičniju trasu na putu.
Otpočeće se aktivnosti za formiranje Univerziteta umjetnosti, kao i formiranje Kulturološkog fakulteta sa studijskim grupama: Istorija umjetnosti, Etnologija, Arheologija, Muzeologija i Konzervacija, čime bi se na Cetinju objedinile sve visokoškolske ustanove kulturološkog i umjetničkog usmjerenja i školovali kadrovi za potrebe kulturnih ustanova. Realizacijom tog projekta oslobodiće se zgrade tri bivša poslanstva – tursko, englesko i rusko, a ti prostori će se koristiti za druge sadržaje. U sklopu tih projekata, započećemo aktivnosti na dislociranju Studentskog doma iz centra grada u zonu gdje će se graditi zgrade za Univerzitet umjetnosti.
Takođe, započeli smo aktivnosti na formiranju Centra za informacioni sistem, čime će se uvesti informatička rešenja u radne procese gradske administracije, neophodne za kvalitetniji servis i usluge građanima.
Lipska pećina
Lipska pećina je istražena još davne 1894.godine. Između dva svjetska rata, pećina je donekle bila osposobljena za posjete. Nalazi se na 7 kilometara udaljenosti od Cetinja u pravcu Rijeke Crnojevića. Veoma je bogata pećinskim nakitom, sa više dvorana, što može biti veoma interesantno za turističke posjete. Glavni hodnik u dužini od 600 metara obiluje prirodnim nakitom, velike je širine i sastoji se iz više samostalnih dvorana.
Prema projektu, radilo bi se:
- Staza u dužini od 600 metara sa dvosmjernim kretanjem posjetilaca. Za turističke posjete, staze kroz pećinu su projektovane od prirodnih materijala (bigar) na podlozi od nabijenog betona. Zbog prijatnosti kretanja staze su projektovane, svuda kuda je to moguće izvesti kao nagnute ravni (rampe) a samo gdje je neophodno potrebno je uraditi stepeništa sa istom površinskom obradom.
- Na površini staza su projektovani bočni i podužni curci za odvod vode koja kaplje sa tavanice.
- Na atraktivnim mjestima projektovana su proširenja, platoi čiji oblik se mora prilagoditi ukrasima na podu.
- Na platou kod ulaza u pećinu planirani su sledeći objekti:
objekat za prodaju suvenira sa bifeom,
agregat,
sanitarni blok.
Prema projektu elektrike potrebno je postaviti vodove, razvodne table, svjetiljke i instalacioni materijal.
Uređenjem pećine sa savremenim sadržajima, dao bi se značajan doprinos turističkoj ponudi cetinjskog kraja i Crne Gore.
Potrebna finansijska sredfstva za realizaciju ovog projekta su oko 350.000 eura.
Smatram da je najbolji način za realizaciju ovog projekta, za pećinu dati koncesiju na određeni broj godina.
Nadam se da će ovaj poduži elaborat zainteresovati sve posjetioce sajta da daju svoje komentare, sugestije i predloge, što će značajno pomoći pripremi i realizaciji konkretnih projekata značajnih za naš grad.
Ivan Mijanović
Menadžer Prestonice Cetinje
posted by Vesko S. Pejovic | 11:01 AM
2 Comments:
Gospodine Mijanovicu,
Zahvaljujem vam se na detaljnoj i strucnoj prezentaciji strateskog razvoja opstine Cetinje na nasem sajtu.
U komentaru iznosim neka moja samo nacelna opazanja, jer nijesam upoznat detaljnije o navedenim problemima i projektima.
Problemi jesu ogromni. Nezopsljenost i zapustenost najosnovnijih zivotnih potreba svedeni su na niski nivo. Ali, kao sto smo se uvijek u teskim momentima okretali svojoj izvornoj energiji, a posebno slijedili mudrost naseg najveceg mislioca i zajednickog autoriteta koji nam porucuje:”Nove nuzde radju nove sile”, onda nema mjesta ocajanju. Prezivjeli smo jedno suludo vrijeme koje je ostavilo bolne tragove ne samo na Cetinje, ali to je sada proslost i zato smo i nas sajt nazvali “Cetinje okrenuto buducnosti”.
Odmah da kazem da sam dusom i srcem da se Cetinju u potpunosti vrati status glavnog grada Crne Gore.
Vi ste se osvrnuli na blizu proslost iz 1946. godine da bi se shvatili aktuelni danasnji trenuci. Ja bih u tu svrhu otisao jos daleko dublje u proslost: Ono sto je bila velika prednost u XV vijeku kad je Sveti Ivan Crnojevic premjestio svoju prijestonicu u udaljenom, nepristupacnom i dobro zasticenom katunskom krsu, (”Jer slobode u ravnici nije”) danas je iz brojnih aspekata hendikep za Cetinje. Ni rijeke, ni jezera, ni zeljeznice ni aerodruma, a ni mnogo prostora. Postoji istorijska analogija sa Izraelom. Golda Mejer, bivsa predsjednica jevrejske drzave jednom je izjavila: “Mojsije je lutao mjesecima po pustinji i presao nekoliko hiljada kilometara da bi svoje pleme doveo na mjesto gdje uopste nema nafte!
Zato moramo poci od cinjenice da po prirodnim i geografskim uslovima, koji se danas traze za savremeni urbani razvoj, Cetinje zaostaje iza Podgorice. Ali zato Cetinje ima svoju specificnu izuzetnost i ljepotu i kao da je stvoreno da se u njemu sakupi i odrazi srz, istorijska sustina postojanja i dusa jednog naroda. Tu prednost trebamo naglasavati i nju razvijati i oplemenjavati, jer je u tome najveca sansa Cetinja, a i potreba cijele Crne Gore. Zato smatram da sve sto se u Cetinju radi ne smije biti samo funkcionalno, vec svaki detalj mora biti u skladu sa cjelinom i opstim ambijentom, posebno puna harmonija novog i starog. Utisak koji zelimo da ostavimo na stranog gosta nije samo kad udje u muzej, vec i na ulici, u parkovima, sa fasada zgrada i ograda, a bogme i u ponasanju ljudi.
Sve sto ste naveli u vasem izlaganju nesumnjivo bi osjetno popravilo postojece stanje. Sljedeci korak bi trebao da bude u odredjivanju prioriteta, jer Amerikanci kazu:”Ako sve ima prioritet onda nista nema prioritet” Moje je misljenje da uz vodosnabdijevanje i elektricnu energiju, trenutno na prvom mjestu moraju biti projekti koji bi najbrze vracali investirana sredstva, donijeli prihode i zaposljavanje. Mada bi nam svima bilo milo da ponovo vidimo nekadasnji hotel “Lokandu”, ali je rizicno graditi hotel ako je gradnja uglavnom istorijski motivisana. Hotel mora biti rentabilan, ako ce da opstane na duze staze. Neko je kazao da su ugostiteljski objekti kao djevojke ili ruze: “Cvjetaju dok su u cvijetu”. Cim se ne odrzavaju, a to se obavezno desi ako ne donose prihode, ljudi ih zaobilaze.
Proizvodnja zdrave hrane je popularna i trazena u svijetu, pod uslovom stroge kontrole. Inace kad se dodje na “crnu listu” investicija brzo propada.
Ne vidim zasto bi industrijski objekti, male ili srednje velicine bili nepozeljni, pod uslovom da budu diskretno locirani i ne zagadjuju covjekovu sredinu. Naravno i da donose brzo zaposljavanje. Kasnije ako se pokaze potreba za necim drugim mnogo vaznijim, a oni ne budu od vitalnog interesa, lako ih je ukloniti.
Licno mi je veoma privlacna ideja tri poznate hriscanske relikvije da budu na jednom istaknutom mjestu. Imamo dosta kreativnih ljudi i umjetnika da to osmisle u odgovarajucem ambijentu i formi, a da ne bude suvise komercijalno i napadno. U Hrvatskoj Medjugorje ima veliku posjetu i dosta je poznato i u Americi. Uz dobru reklamu na turistickim prospektima nase relikvije bi pobudile veliko interesovanje.
Za bilo koji projekat uvjek je najteze pronaci pare. Neznam kakav je sistem oporezivanja u Crnoj Gori, ali u Americi se sve rjesava porezima. Ako grupa ljudi ulozi novac u neki projekat koji se smatra drustveno korisnim za citavu zajednicu, onda se stimulisu ili oslobadjanjem placanja poreza, ili za svaki njihov ulozeni dolar od federalne Vlade dobiju 50 centi.
Mozda bi se nesto slicno moglo uskladiti izmedju republicke Vlade u Podgorici i poslovnih ljudi koji bi ulagali svoj novac u cetinjske projekte koji su od istorijske vaznosti za sve gradjane Crne Gore?
Neka mi bude dozvoljeno da vam postavim jedno pitanje: Ako bi bili veliki optimisti i pretpostavili da ce se sve ili vecina republickih ustanova vratiti na Cetinje i da ce se osnovati i izgraditi visokoskolske institucije, Kulturoloski fakultet, Univerzitet umjetnosti i sve ostalo sto predvidjate, kako ce se to odraziti na broj stanovnika po kvadratnom metru raspolozivog urbanog prostora , ako se zeli ocuvati arhitektonski i urbani ambijent specifican za Cetinje, dakle bez gradnje visokospratnica? A shodno tome i da li postoji projekcija prirasta stanovnistva, a stim i rezervni kapaciteti u sistemima vodovoda, kanalizacije, elektrike, infrastrukture i svega ostalog?
Na kraju htio bih da posaljem i jednu poruku mojim dragim Cetinjanima:
Svi ovi brojni problemi koji su navedeni, kao i planirani projekti nijesu samo preokupacija i obaveza menadzera prijestonice, niti predsjednika prijestonice, niti nekoliko ljudi koji su trenutno zaduzeni i bave se njima. Ovo su problemi svih vas. Ako ovi ljudi ne dobiju punu podrsku od vas sami tesko mogu uspjeti. Svaki od ovih projekata i problema ima nesto specificno u odredjenom reonu, ulici, cak i pojedinoj zgradi. Okupiti se i odrzati “okrugli sto” bilo na kojem nivou u svrhu medjusobne saradnje i iznijeti otvoreno svoje misljenje prvi je korak da se nesto uradi konstruktivno u rjesavanju problema. Posebno bi bilo pozeljno da uzmete aktivno ucesce na ovom sajtu.
Jos nesto: Imidz prijestonice ne prave samo istorijske zgrade i muzeji. Daleko vise ga prave njeni stanovnici. Ako mi Cetinjani svi zajedno ne budemo iskreno zainteresovani i ucinimo sve sto je u nasoj moci da se prijestonici vrati ugled, dostojanstvo, imidz i stari sjaj, neznam zasto bi se u tome vise zainteresovao i osjecao obavezu neko iz Pljevalja ili Ulcinja, posebno ako ga to kosta? Na nama je da budemo primjer ostalima.
Zelja mi je da ovo bude pocetak nase saradnje na dobrobit Cetinja.
Srdacano vas pozdravljam!
Blazo Sredanovic,
San Francisko
Postovani gospodine Mijanovicu, prosla je 15 mjeseci od kada ste na stranicama bloga Cetinje okrenuto buducnosti iznijeli dosta opsiran i bogat plan razvoja Cetinja za naredni period. Od projekata koji su se realizovali u predhodnom periodu posebno bih izrazio zadovoljstvo sto je renovirana zgrada Cetinjske gimnazije, sto je zavrsena rekonstrukcija ulica Peka Pavlovica i Lovcenske, sto su u centru grada, napokon, uredjeni i stavljeni u funkciju bivsi objekti
"Trgoprometa" - "Nama" i "Elektron"
kao i prostor koji dodiruje Dvorski trg i Njegosevu ulicu,sto su u toku radovi na izradi infrastrukture u ulici Vojvode Boza, ali zelim da mi objasnite zbog cega jos nije zapoceto renoviranje Gradske trznice kao i izgradnja moderne autobuske stanice kao i zasto nije raspisan medjunarodni tender za uredjenje Dvorskog trga. Sto se tice lokacije objekta u kojem bi bile izlozene tri relikvije, ideja koju ste Vi dali (prostor izmedju parkinga i Njegosevog parka) je i meni bliska.
Jos bih Vas upitao zasto se ne pokrene analiza imena ulica i trgova, spomenika i spomen obiljezja na Cetinju jer bar za ovo nijesu potrebna sredstva?!
Isto tako nije mi jasno zasto se ne skrate krosnje cetinjskih lipa koje su posle mnogo u visinu i zasto se ne obnovi, novim mladim sadnicama fond cetinjskih parkova kao i zasto ne pokrenete pitanje resavanja najveceg promasaja u centru Cetinja - Podvoznjaka. Ja licno dajem glas da se taj prostor dovede u prvobitno stanje.
Pajo Kadic, Cetinje
Post a Comment
<< Home